Józef Robakowski (ur. 20 lutego 1939 w Poznaniu) – polski artysta współczesny, artysta multimedialny, fotograf, autor filmów, obrazów, instalacji, cyklów fotografii i działań akcyjnych; uczestnik niezależnego ruchu artystycznego w Polsce; pedagog, profesorPWSFTViT w Łodzi.
Mieszka i pracuje w Łodzi. Był mężem Małgorzaty Potockiej, z którą ma córkę Matyldę (ur. 1978).
Działalność artystyczna
Ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a następnie PWSTViT w Łodzi, której jest profesorem. Jest współzałożycielem wielu eksperymentujących grup artystycznych m.in. fotograficznej Zero-61(1961–1969) oraz Warsztatu Formy Filmowej (1970–1977). Organizuje wystawy i przeglądy m.in. Kinolaboratorium1973, Nieme Kino I-II,1983–1984, Lochy Manhattanu 1989, Żywa Galeria 1998. Od 1978 prowadzi prywatną Galerię Wymiany (Exchange Gallery). Był aktywnym uczestnikiem tzw. KULTURY ZRZUTY, podziemnego życia artystycznego w stanie wojennym. Zainicjował powołaną w 2001 Nagrodę im. Katarzyny Kobro. Jest członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Artystów Künstlergremium.
Twórczość
Twórczość Robakowskiego wyrasta przede wszystkim tradycji polskiej awangardy międzywojennej ( Tytus Czyżewski,Karol Hiller, Stefan Themerson, Witkacy), w tym szczególnie z analitycznych prac Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego.
Rozpoczęła się ona od eksperymentów z fotografią (Foto-malarstwo 1958–1967), które doprowadziły do wykroczenia poza zakres tego medium poprzez łączenie go z instalacją i obiektami (Krzesło (fotoobiekt interaktywny) 1970), a później także z video (Portret wielokrotny, ciąg dalszy 1998) i innymi środkami wyrazu. Twórczość fotograficzna Robakowskiego ma również charakter efemeryczny, oraz odwołuje się środków pozaoptycznych (tworzona bez użycia aparatu fotograficznego) (Termogramy 1998–2000). W 1969 roku pojawiły się tzw. przedmioty mentalne i instalacje interaktywne, a postawiony w wielu pracach problem podwójności zbliża artystę do pierwszych rozwiązań tautologicznych. Łączenie wielu mediów (multimedializm) oraz wypowiadanie się jednocześnie przy pomocy różnych środków (Kąty energetyczne 1975–2002) stały się jedną z cech charakterystycznych jego twórczości. Robakowski wielokrotnie traktuje sztukę jako zapis i uwalnianie energii. Koncepcja energii w sztuce stanowi jeden z głównych motywów jego działań. Z początkiem lat 70. działalność w Warsztacie Formy Filmowej zaowocowała pracami związanymi z kinem analitycznym i strukturalnym (Test I/II 1971), aby następnie przejść w kierunku zainteresowania relacją pomiędzy autorem i medium (Ćwiczenie na dwie ręce 1976). Prace Robakowskiego cechuje również konceptualizm (Relacje 1975) mający często charakter przewrotnej manipulacji czy mistyfikacji (Fotografia astralna1972–2002). Robakowski jako jeden pierwszych w Polsce podjął problematykę refotografii (Video portraits 1982). Dzięki filmom taki jak Hommage a Breżniew (1982–1988), Z moje okna (1978–1999), Sztuka to potęga (1985) Robakowski jest uznawany za jednego z najważniejszych polskich przedstawicieli sztuki video.
Ważnym nurtem w działalności Robakowskiego są także zapisy i dokumentacje utrwalające wydarzenia artystyczne w Polsce np. festiwal w Jarocinie, akcje Pomarańczowej Alternatywy.
Twórczość Józefa Robakowskiego obejmuje m.in.:
- eksperymentalne filmy krótkometrażowe i zapisy video, min: 6 000 000 (1962),Po człowieku (1969–1970), Rynek (1970), Idę (1973) , Z mojego okna (1978–1999), Pamięci L.Breżniewa (1982), Sztuka to potęga! (1984), Party z Lutosławskim (1997);
- cykle fotograficzne, min: Foto-malarstwo (1958–1967), Fotografia astralna (1972–2002), Czeluście (1978), Kąty energetyczne (1975–2004), Termogramy (1998–2000);
- instalacje i obiekty, min: Autoportret przestrzenny (1969), Krzesło (1970), Rolki (1970), Równoważnia dźwiękowa (obiekt interaktywny) (1972), Pan Jeleń (auto videoepitafium) (1990–1994), Kiner I i Kiner II (1992–2004);
- filmy dokumentalne o sztuce, min: Portret Tymona Niesiołowskiego (1970), Żywa Galeria (1974/1975), Witkacy (1980), Konstrukcja w Procesie (1981–1982) oraz z cykluUderzenie Sztuki: portrety telewizyjne – Wacław Szpakowski, Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński;
Jest także autorem tekstów krytycznych i wydawnictw ulotnych, np: PST – sygnia nowej sztuki 1984, Żywa Galeria – łódzki progresywny ruch artystyczny 1969-1981, Dekada 1980-1990, Teczka nr XII – druki ulotne 1980-1992, Teksty interwencyjne 1970-1995.
Kolekcje
Prace m.in. w kolekcjach:
- Muzeum Narodowe w Warszawie
- Muzeum Narodowe we Wrocławiu
- Muzeum Narodowe w Poznaniu
- Muzeum Sztuki w Łodzi
- Centrum Sztuki Współczesnej – Warszawa
- Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu – Toruń
- Galeria Zachęta – Warszawa
- Biennale di Venezia – Wenecja
- Vidéo-Film Collection – Centre Georges Pompidou – Paryż
- Deutsches Video Institut – Berlin
- L’Archive de La Sept Vidéo (ARTE) – Paryż
- La Collection du Vidéographe – Montreal
- Archive for Small Press & Communication – Antwerpia,
- Queens Museum of Art – Nowy Jork
- Collection of International Short Film Festival – Oberhausen
- Collection Electronic Arts Intermix – Nowy Jork